Antik ve Klasik Dönemler

• M.Ö. 5500: Keban Barajı suları altında kalan Pulur Höyüğü'nde yapılan kazılar, bölgedeki yerleşimin Kalkolitik Çağ'a kadar uzandığını göstermektedir.

• M.Ö. 2200: Bölge, Hurriler'in (Mitanniler) egemenliği altına girmiştir.

• M.Ö. 1300: Hititler, Tunceli topraklarına hâkim olmuşlardır.

• M.Ö. 1200: Urartular, bölgeyi kontrol etmişlerdir.

• M.Ö. 700: Medler, ardından Persler ve Makedonyalılar bölgede egemenlik kurmuşlardır.

• M.Ö. 17 – M.S. 200: Romalılar ve kısa bir süre Partlar, Tunceli'yi yönetmişlerdir.

• M.S. 200 – 639: Kapadokyalılar, Selevkoslar, Doğu Roma İmparatorluğu (Bizans) ve Sasaniler bölgeye hükmetmişlerdir.

• 639 – 972: Araplar, Tunceli'yi egemenlikleri altına almışlardır.

• 972 – 1071: Bizanslılar, bölgeyi tekrar kontrol etmişlerdir.

Türklerin Egemenliği

• 1071: Malazgirt Meydan Muharebesi sonrası Türklerin Anadolu'ya girişiyle birlikte, Tunceli bölgesi de Türklerin etkisi altına girmiştir.

• 1087: Bölge, kesin olarak Türklerin egemenliği altına girmiştir.

• Bu dönemde Selçuklular, Mengücekler ve Akkoyunlular bölgeyi yönetmişlerdir.

• 1473: Otlukbeli Savaşı'nın ardından Osmanlılar, Tunceli'yi egemenlikleri altına almışlardır.

Osmanlı Dönemi

• 1514: Çaldıran Savaşı sonrası bölge, Osmanlı yönetimine girmiştir.

• 1847: Tunceli, Hozat merkez olmak üzere "Dersim Livası" adıyla sancak yapılarak Erzurum Eyaleti'ne bağlanmıştır.

• 1879: Dersim adıyla ayrı bir vilayet olarak teşkil edilmiştir.

• 1886: Vilayet statüsü kaldırılarak mutasarrıflığa indirilmiş ve 1892'de Elazığ Vilayeti'ne bağlanmıştır.

Cumhuriyet Dönemi

• 25 Aralık 1935: Geçici merkezi Elazığ ili olmak üzere, Erzincan'ın Pülümür, Elazığ'ın Nazımiye, Hozat, Mazgirt, Pertek, Ovacık ve Çemişgezek ilçeleri bağlanarak Tunceli Vilayeti teşkil edilmiştir.

• Bu tarihte, daha önce "Dersim" olan bölgenin ismi "Tunceli" olarak değiştirilmiştir.

• 30 Aralık 1946: İl merkezi, eskiden "Kalan Kasabası" olarak bilinen şu andaki yerine nakledilmiştir.

Tunceli'nin tarihî geçmişi, birçok medeniyetin izlerini taşıyan zengin bir mozaiktir.

📜 Tunceli Adının Kökeni ve Anlamı

1. "Tunç Eli" veya "Tunç Diyarı" Anlamı:

   • "Tunceli" ismi, Türkçede "tunç" (bronz, sert metal) ve "el" (diyar, memleket) kelimelerinden türetilmiş bir bileşik isimdir.

   • Bu açıdan bakıldığında "Tunceli", "Tunç gibi sağlam diyar" ya da "Tunç ülkesi" anlamına gelir. Bu, hem bölgenin zorlu coğrafyasını hem de halkının direngenliğini yansıtan sembolik bir anlam taşır.

2. Cumhuriyet Dönemi İsim Değişikliği:

   • Osmanlı döneminde bölge “Dersim” adıyla anılıyordu. “Dersim”, Farsça kökenli olup “Gümüş Kapı” anlamına gelir (der = kapı, sim = gümüş).

   • Ancak, Cumhuriyet'in merkeziyetçi politikaları doğrultusunda, yer adlarının Türkçeleştirilmesi sürecinde 1935 tarihli “Tunceli Kanunu” (2884 sayılı yasa) ile bölgenin ismi resmi olarak “Tunceli” olarak değiştirilmiştir.

3. Tunceli Kanunu ve İdari Yapı:

   • 25 Aralık 1935'te çıkarılan bu kanunla, “Dersim” adı değiştirilmiş, bölge yeni bir vilayet haline getirilmiş ve önce Elazığ’a bağlı geçici bir idare kurulmuştur.

   • Bu düzenleme aynı zamanda bölgedeki isyanların bastırılması, devlet otoritesinin güçlendirilmesi ve ulaşım–iletişim altyapısının sağlanmasını amaçlayan geniş kapsamlı bir uygulamanın parçasıdır.